Za słownikiem języka polskiego słowo tożsamość oznacza:
a. identyczność
b. w odniesieniu do pojedynczego człowieka: świadomość siebie,
c. fakty, cechy, dane personalne pozwalające zidentyfikować jakąś osobę,
d. w odniesieniu do społeczności: świadomość wspólnych cech i poczucie jedności
e. w matematyce natomiast jest to równość dwóch wyrażeń, która zachodzi dla wszystkich wartości występujących w niej zmiennych.
W różnych naukach i dziedzinach pojęcie tożsamości jest różnie interpretowane. W naukach społecznych tożsamość jest pojęciem wieloznacznym.
Ogólnie ujmując tożsamość to utożsamianie się z jakimiś elementami rzeczywstości psycho-społecznej oraz rozpoznawanie innych poprzez cechy dla nich charakterystyczne. Tożsamość dzielona jest na dwie wspołzależne tożsamosci tj. osobistą oraz społeczną.
Tożsamość osobista to cehy nas określające jak cechy psychologiczne, cechy fizyczne, cechy intelektualne, cechy kulturowe i upodobania.
Tożsamość społeczna to role, pozycje, stosunki społeczne jakie przyjmuje dana jednostka.
Obiektywne ujęcie tożsamości kładzie nacisk na role, pozycje i stosunki społeczne łączące jednostkę z innymi jednostkami i grupami społecznymi.
Natomiast w subiektywnym ujęciu łączy się z tak zwanym poczuciem tożsamości oraz jej samoświadomością.
Socjolog Charles H. Cooley zwrócił uwagę, że jednostka kształtuje swój osąd o sobie na podstawie tego za kogo uważają ją inni ludzie. Proces ten nazywany jest „zwierciadłem osobowości” i składa się z trzech etapów:
- własne wyobrazenie o tym jak prezentujemy się innym,
- własne wyobrażenie o tym co inni o nas myślą,
- oraz nasza reakcja poznawszy opinię jaką inni ludzie mają o nas.
E. Trzebińska (1998, s. 16-19) wymienia kilka źródeł informacji o własnej osobie, które stają się podstawą kształtowania poczucia tożsamości. Są to:
- obserwacja swego zachowania i jego konsekwencji,
- obserwacja zachowania innych ludzi i porównywanie się z nimi,
- uzyskiwanie informacji bezpośrednio od innych ludzi (opinie innych o mnie),
- kategoryzacje społeczne związane ze świadomością przynależności do określonych grup (kategorii) społecznych,
- wgląd we własną osobowość
Poczucie tożsamości to efekt gromadzenia różnych informacji o samym sobie, świadomość zarówno własnej integralności jak i odrębności od otoczenia, wiedza o tym kim się jest, wiedza o samym sobie i swoich cechach charakterystycznych.
